selectie

Deze portfolio bevat een aantal ontwerpen, projecten en beelden die laten zien wat mijn manier van werken is en hoe ik van schets tot soms zeer gedetailleerd ontwerp kom. Het is een brede selectie van producten die ik in mijn carriére van landschapsarchitect en ruimtelijk ontwerper tot nu toe heb gemaakt. Mijn werkzaamheden hebben zich ontwikkeld van ontwerpondersteuner tot senior landschapsarchitect. Tijdens mijn studie heb ik al diverse werkzaamheden uitgevoerd waardoor ik voor mijn afstuderen al aan de slag ging bij een provinciale overheid. In deze werkkring heb ik veel geleerd en vooral het werken met bestuur- lijke kwesties in een grote organisatie. Naast dit werk heb ik altijd voor de lol privé opdrachten aangenomen en uitgevoerd. Voor de liefde van het vak maar ook omdat ik meer doe dan alleen ontwerpen en problemen oplossen. Ik vind het leuk om mensen te helpen en hen dingen te leren. Vooral het gebruik van computers in het ontwerp en deze kennis overdragen en zodoende komen tot betere plannen stemt mij gelukkig. In het portfolio heb ik een chronologische selectie gemaakt van het werk wat ik doe zodat hierin ook een ontwikkeling naar voren komt.

Zowel de portfolio (16MB) als mijn curriculum vitea zijn als PDF te downloaden om off-line te bekijken

Groene AS - Haarlemmermeer

Het recreatiegebied “De Groene AS” werd begin jaren negentig vanuit de provincie vormgegeven om later door het recreatieschap te worden aangelegd en uitgevoerd. In de schetsfase werd al direct een zo realistisch mogelijk beeld neergezet zodat een ieder een goed gevoel kreeg bij de uitgestrektheid van de opgave en de grootschaligheid van het gebied. Mijn bijdrage bestond niet alleen uit het verbeelden van deze fase maar ook uit het meedenken en doen van voorzetten van de mogelijke inrichtingen van de deelgebieden. De verbeelding hiernaast is het eindproduct. De tussenstappen zijn jammer genoeg niet bewaard gebleven. De westzijde van de Haarlemmermeer is lang een uitgebreid studieobject gebleken voor de provincie. De transitie van landbouwgebied naar urbaan uitloopgebied en de ontwikkeling vaneen internationale luchthaven zorgde voor een constante stroom van wisselende plannen en verlangens. Bij de concretisering van de plannen heb ik een stagiair begeleid waarmee we de werkelijke kosten van de uitvoering tot op de komma hebben uitgewerkt. Wat je zo makkelijk op papier even neerlegt; een bruggetje, kost dus in werkelijkheid 10.000 gulden. En dat zonder onderhoudskosten. Het leert je wel om met het kostenaspect rekening te houden.

Streekplan Noord-Holland Zuid

Als junior-landschapsarchitect betrokken bij het proces voor streekplan voor Noord-Holland Zuid val je van de ene verwondering in de andere verbazing.Het gebied herbergt steden als Haarlem, Amsterdam waabij zeer veel en zeer grote belangen spelen. Een zeer gevarieerd gebied waarin de verschillen, ook besuurlijk, zeer groot zijn. De opgave rond het begin van deze eeuw was hoofd- zakelijk gericht op het herbergen van woningbouw samen met het vergroten van werkgelegenheid. Honderdvijftigduizend woningen in een metropolitaine omgeving inbrengen is geen sinecure. Ik ontdekte dat de beleidsmakers soms geen idee hadden van de onderlinge ruimtelijke en landschap- pelijke samenhang van het gebied. In de trein maakte ik een klein schetsje hoe het een en ander samenhing. Dit is uiteindelijk vrijwel onveranderd de eerste illustratie geworden in het streekplan en vormde de basis van het streekplan Veel werkzaamheden bestonden uit schetsen en tussenproducten ten behoeve van beleidsvorming maar ook verbeeldingen van zaken die niet voor een ieder duidelijk zijn. Zo hebben we de landschappen benoemd die het gebied kende om te komen tot een grotere differentiatie van de verschillende delen op grond van cultuur-historie en fysisch-geografische ondergrond. Zo werd het weer een echt streekplan waarin recht gedaan werd aan de ontwikkeling van de verschillende gebieden

Uitwerkingen & Bollenstreek

Vanuit het streekplan kwamen veel projecten die verder moesten worden uitgewerkt. Veel abstracte dingen kunnen met illustraties beter begrepen worden. Wat is nu een “Knooppunt”, wat is nu een “Rode contour”? Voor je beleid maakt moet je wel gezamenlijk een gedragen beeld hebben dat je aan hetzelfde gaat werken en hetzelfde nastreeft. Ik illustreer dan ook graag en het voordeel van mijn manier van werken is dat het naast nieuw en vernieuwend beleid ook leidt tot mooie plaatjes. Na het streekplan Noord-Holland zuid heb ik samen met de provincie Zuid-Holland en de gemeenten in de Bollenstreek een verkenning gedaan hoe we de Bollenstreek verder konden ontwikkelen. De Bollenstreek is wellicht internationaal het meest bekende stukje Nederland en is uniek in de wereld. Maar tegelijkertijd is de bollenteelt tot de grenzen van het betamelijke gekomen. Voor de fameuze Vijfde Nota hebben we in beeld gebracht welke mogelijkheden de streek heeft in groter verband en hoe het gebied kan onywikkelen zondeer bollenteelt. Niet alleen de fysiek ruimtelijke kenmerken en mogelijkheden werden daarbij onderzocht, ook de sociale en financieel-economische aspecten vormden een belangrijk deel van deze studie.

taxi

Identiteit

Principe

Streekplan Noord-Holland Noord

Wat gebeurt er allemaal als je een streekplan maakt. En welke verschillende toekomsten staan ons in het verschiet? Het waren de vragen waar we het Streekplan Noord- Holland Noord mee instaken. In tegenstelling tot het streekplan Noord-Holland Zuid, waar het ontwerp een kleine rol had gespeeld, had de Provincie nu het ontwerp een grotere rol gegeven. Annex aan de proces- groep werkte ik samen met stedenbouwkundigen in een team dat de ruimtelijke consequenties van ontwikkelingen, eisen en verlangens in beeld bracht en probeerde in te passen. Vooraf hadden we vier scenario’s opgesteld waarlangs het gebied zich kon ontwikkelen. Deze scenario’s waren zo gekozen dat zij de “hoeken van het speelveld” vormden. Vervolgens hebben we verbeeld wat de uitwerkingen van die scenario’s waren op vier verschillende deelgebieden die typisch zijn voor Noord- Holland Noord. Kunst was hierbij om de gebieden dusdanig te verbeelden dat de bewoners het herkenden maar bij wijze van spreken hun huis niet konden aflezen.

Verken, creeër, verbeeld .

Tijdens mijn werk als landschapsarchitect heb ik veel schetsen en ontwerpen gemaakt maar ook veel getekend en geïllustreerd. Ook modellen opstellen voor de kustverdediging van Noord-Holland deed ik op beeldende wijze. Als voorbeeld een uitgangssituatie bij Petten en de Hondsbosse Zeewering. Welke mogelijkheden hebben we en wat betekent het maken van keuzen voor de inrichting van een gebied. Ik wil graag inzicht geven in dergelijke zaken en niet blijven hangen in grote pijlen en abstracte kaartbeelden. Ook bijeenkomsten met stakeholders van de Hollandse Waterlinie begeleidden we door de wilde ideeën op te nemen en in diezelfde sessie verder uit te tekenen. Goed luisteren en zaken met elkaar verbinden en vervolgens helder in beeld te brengen doet mensen creatiever worden. Het omgaan met cultuurhistorie en het trachten te achterhalen waarop destijds inrichtingskeuzen zijn gebaseerd vormen nog steeds voor mij aanleiding om in de analyse voor een ontwerp de historische context uitgebreid op te nemen. Het was een belangrijke bijdrage voor de verder uitwerking rond het denken van de Stelling van Amserdam Voor een folder “water en beheer” heb ik de verschillen in waterkwaliteit in beeld gebracht en de manieren waarop je kwaliteit kunt laten toenemen. Verschillende beheersmaatregelen en de uitwerking daarvan doet betrokkenen nadenken en genereert creativiteit.

Scenario a

Scenario b

Scenario c

Scenario d

niks doen

minimaal doen

optimaal streven

iets meer doen

Huidige situatie

Structuurvisie en prijsvraag

In de overgang naar nieuw werk heb ik samen met de Grontmij in Alkmaar gewerkt aan een prijsvraag voor een herstructurering in de Bijlmer. Samen met stedenbouwkundigen en architecten zocht ik naar de achtergronden van de teloorgang van een appartementencomplex en een mogelijke invulling van de plek. Niet alleen de bouwvorm maar ook de plek in het stedelijke weefsel bleek de oorzaak van veel van de problemen die er nu waren. Nieuwe architectuur, een groenere inrichting en meer verschillende en gecombineerde functies bleken de ingrediënten voor een succesvolle inzending. Tegelijkertijd heb ik tijdens deze stageperiode veel voorkomende werkzaamheden opgepakt waarbij ik onder andere quick scan van uitbreidingsplannen voor een uitbreidingswijk bij ‘t Veld (NH) heb uitgevoerd. De originele plannen van een ingenieursbureau bleken nog voor veel verbeteringen vatbaar. Degelijk en beargumenteerd heb ik de gemeente Zijpe geholpen om de plannen aan te passen en een meer afgewogen inrichting en contingentverdeling op te stellen.

van ondergeschikt naar eigen maat - routes aan elkaar knopen - maak verbindingen - leven op de plint

- voeg een rug toe

- voeg sterke plek toe - versterk groenstructuur

- creëer meerder sferen - laat contrasten spreken - schep werelden

routes, groenstructuur , plaatsing in het stedelijk grid en de aanleg van de ruggegraat zijn gezamenlijk het krachtenveld die de vormgeving in het heesterveld bepalen

van afkerigheid naar contact

van segmentatie naar integratie

van monocultuur naar afwisseling

van anoniem naar identiteit

- voeg toren toe als signaal en baken naar omgeving

woonwensen, groenstructuur , toevoeging van de markering de aanleg van de ruggegraat zijn gezamenlijk het krachtenveld die de werelden in het heesterveld bepalen.

Grootschalig bouwblok

In Groningen hebben de provincie en de gemeenten in 2007 besloten om de schaalvergroting in de landbouw te begeleiden voor een periode van 4 jaar. Ik wilde na de provincie meer detailontwerp gaan doen en meer met de voeten in de klei staan. Dan zit je in Groningen wel goed. De werkzaamheden hebben we ondergebracht bij een welstandsorganisatie omdat deze de bouwaanvragen binnen krijgt en we op die wijze alle Groninger gemeenten konden bedienen. De werkwijze leerden we door het te doen en regelmatig de resultaten en het proces te beoordelen. Na de grootschalige pijlen en vlakken was het pure lol om weer op stoeptegelniveau aan de slag te aan en mijn plantkennis op te frissen. De standaardwerkwijze die we nu aanhouden is een degelijke analyse van de historie van de plek, een beschrijving van de karakteristieke van de streek en de kwaliteiten van het erf om vervolgens de ontwikkelingen op het erf te schetsen en zo mogelijk daarin een fasering aan te brengen. Uiteindelijke doel is natuurlijk een gebalanceerde en architectonisch verantwoorde constellatie van gebouwen die daarnaast landschappelijk worden ingepast door streekeigen beplantingstypologieën en groenstructuren. Het uiteindelijke resultaat is een beplantingsplan gekoppeld aan een bouwblok waarin de boer zijn bedrijf kan ontwikkelen. Wegens het succes van deze werkwijze is de periode naar acht jaar opgerekt.

versie november2013

Fs Tv Fs doorzicht westelijk van erf breedte doorzicht: kwetsbaar doorzicht oostelijk van erf breedte doorzicht: minder kwetsbaar

Landschappelijk wonen

Als landschapsarchitect voor een welstandsstichting bracht ik nieuwe manieren om succesvol met processen om te gaan. Schetsontwerp, inlevingsvermogen en samenspraak vormen daarbij belangrijke elementen. Zo werd door de gemeente Stasdkanaal gevraagd om na een welstandelijke reactie op een beeldkwaliteitsplan voor een kleine uitbreidingswijk te Mussel het inrichtings- en beplantingsplan zelf op te stellen. Probleem was dat er echter nog geen bewoners waren. Omwonenden hebben we in ieder geval gepolst en die lokale kennis leverde schatten aan informatie op. De wijk was gericht op landschappelijk wonen en bood daarvoor ook veel aanleidingen. De locatie lag naast een nieuw in te richten beekdal en is gelegen in een half- open landschap. Ik ontwikkelde thema’’s die in de wijk een belangrijke rol gaan spelen; water en landschap naar binnen trekken en tot in de tuinen doorzetten. Tevens werd een openbare ruimte ontwikkelt die hekken en harde erfscheidingen onnodig maakt. Vanuit de thema’s en de principes die uit het originele plan overbleven ontwikkelde zich een ontwerp wat meer vrijheid bood en beter aansluit bij het landschappelijke wonen wat op die plek aangeboden werd. Als bonus kon er voor een ieder een mooi rondje langs het water worden aangelegd. Verbinding tussen oude en nieuwe bewoners van het dorp.

hc ti ti ti ti ti ti ti ti ti ti ti ti ti ti ti ti hc hc hc hc hc hc hc hc hc hc hc hc hc hc hc hc hc hc hc hc hc hc hc hc hc sa sa sa sa sa sa sa sa sa sa sa ss be be be be fr fr fr fr fr fr fr fr fr al al al al al al al al al al al al al al al al pr qr ps ps sa sa sa al al pc pc pc pc pc pc pl rs rs rs rs rs rs cl cl cl cl cl cl ac ac ac sa sa al al pc pc rs rs rs cl cl cl cl ac ac ac ac ac ac ac ac ac ac ac ac ac 1130m2 rs fr fr sa sa qr qr qr rc rc rc rc rc al al al sv pl pl cl sn sn ps sa sv sv pl cl ac ps fi 7.4 7.2 7.0 6.86.6 6.6 6.4 6.4 6.06.2 5.2 5.6 wilg linde esdoorn rode beuk beuk berk es kastanje els sa sa sa sa sa sa treurwilg ss ti ti ti fa fa fa fa fa fa fa fa fa be be be be be be be fr fr fr fr fr fr fr fr fr ac ac ac ac fr hc al al al al al al al al al al al al al al al al al al al al peer pr appel kers ma ca ca ti ti be be fr fr fr fr al al al al al al ca ca ca ca ca ca ca ca ca pr qu qu qu ti be be fr fr fr al al al al ca ca be ti be fr al al al ca qu qu qu qu qu qu qu qu qu qu qu qu qu qu qu qu qu qu qu qu qu qu qu qu qu qu qu qu qu qu qu qu qu qu be al al al ca be be be fr fr fr fr fr al al qu qu qu qu qu qu al ca be fr fr fr al qu al al ca be ti be fr al al al ca ca fr al qu qu qu qu al ca ca be al ti be be fr fr fr fr fr al al al ca ca qu qu qu al ca be be fr fr fr al qu qu qu qu fa be fr fr qu qu qu al fr fa qu al al be fr fr al be fr al al ca be be fr fr fr al qu qu be fr fa be fr qu qu fr fr be be fr qu qu fa qu al be fr fa al al al al al al al al al be fr fr al ca be fr qu qu al fr fr be fr qu qu fa qu al fr fr fa be fr fr qu qu qu fr fr fa fr qu qu fr fa fr qu fr fr be qu fa qu al be fr fr fa be fr fr qu qu qu fr fr fa fr qu qu fr fr be qu fa be al al al be be fr fr al al qu qu qu be fa be qu fa qu al be fr fr fa be fr qu qu be be fr fa fr qu qu fr be fa be qu fa al be fr fr qu qu fr fr fr qu fr fr be qu fa be qu fr be qu fa be qu fr be qu fa be qu fr be qu qu iep hazelaar eik ps ps ps ps vogelkers ur qr qr rc sa al pc hondsroos wilg krent boerenjasmijn sering kornoelje laurier ribes sv cm pl rs meidoorn cl esdoorn ac forsythia fi vlier sn ti fs lv pr beukenhaag beukenhaag laurierhaag aansluiting op weg nader ontwerpen aansluiting op weg nader ontwerpen Verander kavel Verander kavel kavelscheiding mbv beukenhagen kavelscheiding mbv beukenhagen erfscheiding niet voor rooilijn erfscheiding niet voor rooilijn erfscheiding niet voor rooilijn erfscheiding niet voor rooilijn erfscheiding niet voor rooilijn erfscheiding niet voor rooilijn erfscheiding niet voor rooilijn erfscheiding niet voor rooilijn erfscheiding niet voor rooilijn erfscheiding niet voor rooilijn erfscheiding niet voor rooilijn erfscheiding niet voor rooilijn wadi wadi pad als drempel tbv wadi pad als drempel tbv wadi pad neigt naar richting landschap pad neigt naar richting landschap

Thema erfscheiding de woonerven zijn afgeschermd van het openbare gebied door heesters en hagen. De bosscha- ges zijn dusdanig ontworpen dat de bewoners zelf kunnen kiezen door het snoeibeleid in welke mate de tuin open ligt. Harde erfscheidingen zijn niet gewenst. Thema water De loopvan de Mussel is verbreed en vormt zo een breed gebaar tussen dorp en landschap. In het openbare gebied is een wadi aangebracht die een natuurlijke afloop van regenwater naar de Mussel bewerkstelligd. Thema routes Vanuit het dorp kan dwars door en langs de randen van het gebied onbekommerd worden gelopen naar het open landschap. De routes zijn letterlijk en figuurlijk een overgang van dorp naar landschap. De richting verandert in stappen om uiteindelijk geheel op te gaan in de bestemming. Rustpunt Midden in het gebied is een speciale plek die fungeert als orientatiepunt. Onder het blader- dek van een opvallende boom is een bankje gesitueerd. Hier is het goed toeven en mijmeren. Op de route van de ene sfeer naar de andere is dit halverwege. Thema bestaand groen Het bestaande groen wordt zo goed als mogelijk gebruikt. De singelstructuur wordt opge- schoond en zal blijven bestaan in de erven. Kap van deze structuur wordt niet gewenst. Het Moeras- bos blijft volledig ongewijzigd en de twee lindes zullen niet gekapt worden. De laanbeplanting langs de Musselweg wordt weer hersteld.

Tuin Veelerveen

Aan de Veelerweg in het zuiden van de provincie Groningen wordt op een oud erf een nieuw huis gebouwd. Het handelt hier niet alleen om de vraag of het landschappelijk kan worden ingepast maar ook hoe die kan gebeuren. De Veelerweg maakt een onderdeel uit van het beekdal en essenlandschap dat zo kenmerkend is voor de streek. Opvallend is de ligging op de rand van de open éénmans-es De landschappelijke inpassing van het nieuwe huis dient behoedzaam te gebeuren. Voorkomen moet worden om een massaal blok naast het beekdal aan te brengen. Gedacht word aan het plaatsen van hagen (beuk, liguster, esdoorn) twee leilindes tegen de voor- gevel en drie fruitbomen. Samen met de drie essen tegen het voorliggende erf creeeren die een zichtlijn scheerlings voor de nieuwbouw langs. Op de steilrand worden wilgen voorgesteld, eventueel te knotten na vijf jaar. Deze vormen een coulisse vanuit het beekdal waardoor de woning en het erf gescheiden worden van het beekdal.

1832

1906

1950

1991

Hist or ie

zichtas vanaf brug, es dient als open structuur waarneembaar te blijven

zichtas vanaf weg, blik over de es naar het beekdal

Es dient als open entiteit te blijven

zichtas vanaf huis wens van bewoners op doorzicht

steilrand niet al te dicht beplant, beleving hoogte verschil

beekdal, open met enigzins verruigging

indicatie originele groenstructuur en (voet)pad ca 1900

U it gangspun t en

De tuin kent een minimale vormgeving en behoeft dus weinig onderhoud. Belangrijkste element is een verdiept terras. Het gazon binnen de hagen en vlak voor het terras kan intensief bemaaid worden, daaromheen wordt een extensief beheerd grasveld voorgesteld.

Bestrating

Beplanting en beboude elementen maken niet alleen een sfeervolle omgeving, bestrating is een vaak ondergewardeerd element in de plannen. Voor de herbouw van een afgebrande horeca-gelegen- heid in een dorpsstraat in Tolbert zag ik kansen om de ruimtelijke kwaliteit te verhogen door de aanleg van een passende bestrating. Door de initiatiefnemer een goed ontwerp aan te leveren werd deze overtuigd dat de entree van zijn nieuwe bedrijf belangrijk meer uitstraling kreeg. Tegelijkertijd gaf het de gelegenheid om wat van het door de brand teloor gegane groen weer aan te brengen. Het spel met kleur, patroon en de opgaande elementen is bepalend voor de kwaliteit van het ontwerp en de uitstraling van de plek. Het is vaak een over het hoofd gezien element maar bestrating vormt letterlijk de basis van het ontwerp en de aandacht die hier aan besteed wordt resulteert in een beter ontwerp.

.6 .2 4.2 .2 .6 2.4 .6 5.80 .8 A A’ A’ A .2 4.2 .2 B B’ B B’ Tv Tv Tv A A B B C F D A Rode waal B Tegel 30x30 C Gele Waal/IJssel D Molgoot, gestrekte klinker E Betonklinker, keperverband F Teer (evt grit slijtlaag) Parkeerpaaltjes A A A reeds bestaande linde HOOFDSTRAAT E F C C Inrichtingsplan zijstraat De Postwagen, Tolbert Tv Pc Tv Tv Pc Pc Peer Pyrus Calleryana Leilinde Tilia vulgaris (lei) Linde Tilia vulgaris Esdoornhaag Acer campestre

Beuk ca 30jr geen wegbeplanting geen wegbeplanting Gemengd eiken ca 30jr/15jr Gemengd eiken vnml 15jr, 30jr Dubbel eiken 30jr enkel eiken 30jr, incidenteel dubbel enkel eiken 30jr, jonge onder- plant, hagen eik beuk jonge onder- plant, hagen eiken 15jr gemengd bos geen doorzicht hagen, solitairen verspreide bebouwing hagen, solitairen sequent. bebouwing bosschage achter bebouwing bosschages, solitairen bebouwing bospartijen, bijzonder groen. sequentiele bebouwing bosschages achter, solitairen voorin sequentiele bebouwing bosschages achter, geen doorzicht weide weide geclusterde bebouwing bosschage rondom

Maatschappij van weldadigheid

De voormalige veenkoloniën Frederiksoord en Wilhelminaoord hebben de ambitie om, samen met onder andere Veenhuizen, op de UNESCO werelderfgoedlijst te komen. De Wilhelminalaan, de centrale verbindingsweg door Frederiksoord en Wilhelminaoord, heeft in de loop der tijd een aantal oorspronkelijke kenmerken verloren. Samen met MD architecten heb ik een analyse gemaakt van de verschillende elementen die de ruggengraat vormde van deze voor die tijd vooruitstrevende kolonie in Drenthe. In mijn optiek blijft de analyse één van de belangrijkste onderdelen van het ontwerpproces. Zonder goed te weten wat er is kan creativiteit weinig toevoegen. De Wilhelminalaan loopt langs door een aantal land- schappelijke eenheden: het landgoed rond Frederiksoord, het open veld, het dorp Wilhelminaoord, de vaart en de overgang naar Friesland. De specifieke kwaliteiten van deze eenheden worden vanaf de Wilhelminalaan weer beleefbaar gemaakt. Deze kwaliteiten zijn: de dichte bebossing van het landgoed; de ritmiek van de koloniewoningen tegen het achter- liggende weidelandschap; de centrale ligging van het dorp in de knik van de weg; het formele karakter van de vaart met zijn grote koloniegebouwen; de beëindiging van het koloniegebied. Al deze zaken worden eenduidig en samenhangend gepresenteerd en zijn gebruikt in het uiteindelijk ontwerp voor de herstructurering.

Wilhelminalaan als structurerend landschappelijk element duidelijk enigzins zeer

Landschappelijk inpassen

Nieuwe toevoegingen aan het landschap dienen met respect voor het reeds aanwezige en het niet waarneembare gedaan te worden. Cultuurhistorsche, economische, stedenbouwkundige, ecologische en landschappelijke aspecten zijn bepalend voor de ervaring van de ruimte en kunnen soms ook behoorlijk conflicteren. Het is zaak voor de ontwerper om deze aspecten goed in beeld te krijgen, helder te communiceren en duidelijk te maken welke aspecten worden gewogen en waar synergie te behalen is. Mijn ontwerpen zijn goed leesbare verhalen die zowel in tekst als beeld de keuzes en overwegingen illustreren. Stapsgewijs loop ik door de analyse naar een mogelijke uitkomst. Daarbij wordt ook duidelijk waar keuzen gedaan worden en waarom ik kies op een bepaalde manier. Hiernaast een voorbeeld van een dergelijke werkwijze. Dit document vormt meteen een onderbouwing voor een bestemmingsplanwijziging en het dient daarom ook juridisch goed in elkaar te steken en handvaten te bieden voor handhaving. Een dergelijk document verzin je niet achter het bureau maar komt tot stand na degelijke verkenningen, veel overleg en bovenal in samenspraak met degenen die het betreffen. In dit geval waren de buren, de gemeente, het waterschap en , lest best, de boer zelf goed betrokken bij de totstandkoming en konden zij elk moment tijdens het proces overleggen en bijsturen.

Transitieontwerp

Onze omgeving krijgt een grootschalige functie die we eerder nooit voorzien hadden. Klimaat en duurzaamheid vergen dat de samenleving overgaat op een energievoorziening die onafhankelijk is van fossiele energiebronnen. Wind en zon zijn de meest voor de hand liggende oplossingen. Ontwerp en aanleg van dergelijke energieopwekkers kan een aanvulling vormen van het landschap, waar ook de afgelopen tijd meer belang aan wordt gehecht. Ontwerp van dergelijke objecten vormt een mooie uitdaging. Kun je als ontwerper meer duiding geven aan de plek, kun je zorgen dat het geen hinderobject wordt en kun je komen tot een zo efficient mogelijke inrichting en gebruik van de zo spaarzame ruimte. Creativiteit en kennis van zaken is dan onontbeerlijk. Ik heb de afgelopen jaren herhaaldelijk meegwerkt en ontworpen aan dergelijke uitdagingen. Het is heel wel mogelijk om PV-paneelvelden in te passen in het landschap en we kunnen op die manier zorg dragen voor de energievoorziening van de toekomst. Zonder dat we daarbij schade toebrengen aan het landschap waar we zo van houden.